İzmir Bölgesi Kazılar Projesi ve Limantepe Kara ve Sualtı Kazıları Başkanı Prof. Dr. Hayat Erkanal, Çukurova Üniversitesi (Ç.Ü.) Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nün davetlisi olarak geldiği Adana’da“Mezopotamya Uygarlığının Doğuşu” konulu konferans verdi. Prof. Dr. Erkanal, paranın Lidyalılar’dan önce Mezopotamya’da kullanıldığına dikkat çekti.
Ç.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nün 15. Kuruluş yıldönümü kutlamaları kapsamında Adana’ya gelen Prof. Dr. Hayat Erkanal, Mithat Özsan Amfisi’nde verdiği konferansında Mezopotamya’nın can damarları olan Dicle ve Fırat nehirleri çevresinde oluşan ilk yerleşimlerden nasıl büyük kent kültürlerine geçişin yaşandığını ve ardından Sümerler’e ait uygarlığın doğuşu hakkında önemli bilgiler verdi.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü emekli öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayat Erkanal konuşmasında özetle şu konuların altını çizdi:
Yazının Doğuş Serüveni Genç uruk Döneminde Başladı
Mezopotamya’da ilk önemli kentler güneyde Ur ve Uruk gibi yerleşimlerde tespit edildi. Uruk kentinde yaklaşık 6500 yıl pişmiş toprak ve taş saplama mozaiklerle kerpiç mimarinin süslenmesi ve korunmasına yönelik yeni bir gelenek ortaya çıktı, buna da “geometrik hasır motifi” adı verildi. Geç Uruk çağında tüm ekonomi tapınak kurumunun altında faaliyet gösterdi ve bu sistemi tasvirli sanat eserlerinden de izlendiği gibi “Rahipler Beyi” yönetti.
Bu kentlerin üretim fazlası ürünleri tapınaklarda depolanırken artık insan hafızası zorlandığı için yeni bir sistem ortaya çıktı. Bu sistemde şekil yazısıyla bu ürünler kayıt altına alındı. Bir süre sonra 2.000’in üstündeki şekiller de karışıklığa yol açtığı için killerin üzerine üçgen veya dörtgen kamışlarla işaretler yazılmaya başladı ve yazının doğuş serüveni başladı.
İlk Kullanılan Para Birimi Sümerler’in M.Ö. III. Binyıldaki Bir İcadıydı
Günümüzden 5.000 sene önce bu ekonomideki gelişme ürün fazlası ürünlerin artık diğer yerleşimlerde ticareti sonucu büyük boyutlu Kış sarayı gibi saray yapılarını ortaya çıkardı ve ilk “para” kullanımını doğurdu. Bu kullanımın süreci binlerce yıl gelişerek devam etti. İlk kullanılan bu para maddeleri altın, gümüş ve diğer madenlerden yapılmış olan halkalardı. Bunlar gelişerek yine aynı madenlerden külçelere dönüştü. Sonuçta, bu ilk kullanılan para birimi Sümerler’in 5.000 yıl önce ya da başka bir ifadeyle M.Ö. III. binyıldaki bir icadıydı ve en sonunda Lidyalılar döneminde üzerine bir baskı yapılmasına, yani sikkelere kadar devam etti.
Konferansın sonunda, Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Selahattin Serin tarafından
Hayat Erkanal’a teşekkür plaketi takdim edildi.